تیر ۱۲, ۱۳۹۶
بر سنگ مرمر ازاره شمالی شترگلوی میانی باغ فین یادگار نوشتهای است در قابی دایرهای که بر بالای آن تاجی رسم شده است.
به گزارش پایگاه خبری فین به نقل از کاشان نیوز، محمدمشهدی نوش آبادی؛ بر سنگ مرمر ازاره شمالی شترگلوی میانی باغ فین یادگار نوشتهای است در قابی دایرهای که بر بالای آن تاجی رسم شده است. خوانش این دیوارنوشته دریچههای است برای شناخت بخشی از حوادث مربوط به غائله نایب حسین کاشی و پسرش ماشاالله خان. این یادگار نوشته مربوط به بازدید فرمانده دسته قزاقهایی است که برای سرکوبی نایبحسین به کاشان آمده است. نویسنده این یادگار نوشته خود را «فتحالله صفایی ولد یحییثقهالسلطنه» معرفی میکند.
پدر فتحالله، میرزا یحیی ثقهالسلطنه شاهزاده قاجار و نماینده مجلس اول مشروطه است. نسبت «صفایی» فتحالله نیز وابستگی معنوی وی را به فرقه نعمت اللهیه صفیعلیشاهی نشان میدهد. قرینه دیگر در نسبت فقر وی آوردن عبارت «یاهو» در ابتدای یادگارنوشته و عبارت «فقیر» و «قربان فقرا فتحاله» است.
اصطلاحات «صاحبمنصبرفورم» برای افسران ارتش در دوره قاجار به کار میرفته است، همچنین «رژیمان» به معنای “هنگ” یا گروهی از نظامیان است. فتحالله در این یادداشت از چند نفر یاد میکند که باید همراه وی به این مأموریت نظامی آمده باشند. لحن وی نیز بسیار متین و موقر است و آرزو میکند که مسئول دولت و ملت نباشد و از باغ فین بهعنوان مکان شریف یادکرده و از ویرانی آن ابراز تأسف میکند.
اما این فتحالله با فوج نظامی خود برای چه منظوری به کاشان آمده است؟
دو فتحالله و رفع یک ابهام.
پیش از آن لازم است که به رفع یک ابهام بپردازیم که ناشی از اشتباهی سهوی است؛ ازاینقرار که در کتاب «نایبیان کاشان بر اساس اسناد» گردآوری عبدالحسین نوایی و بقایی شیرجینی(تهران، سازمان اسناد ملی ایران،۱۳۷۹)تلگرامهایی آورده شده که از تهران به کاشان مخابره شده با امضای «فتحالله» که مربوط به اواخر سال ۱۳۲۸و اوایل۱۳۲۹ هجری است، همچنین تلگرامهای دیگری از کاشان به تهران ارسالشده است با امضای «فتحالله بختیاری» حاکم کاشآنکه مربوط اواخر سال ۱۳۲۹ و سالهای۱۳۳۰ و ۱۳۳۱ است.
اما گردآورندگان کتاب این دو فتحالله را یک شخص در نظر گرفته و در پاورقی نوشتهاند: «فتحالله خان ضیغم السلطنه بختیاری، حاکم کاشان و پدر چراغعلی خان سردار صولت بود.» اما درواقع فتحالله نام دو نفر است. اولی فتحالله پسر ثقهالسلطنه که تلگرافهای وی از سالهای ۱۳۲۸ و ۱۳۲۹ قمری و عمده آنها از تهران به کاشان است و دومی تلگرافهای حاکم کاشآنکه عموماً از کاشان به تهران و با امضای «فتحالله بختیاری» مربوط به سالهای ۱۳۳۰ و۱۳۳۱ قمری است. این فتحالله باید همان حاکم کاشان باشد که نراقی از آن بهعنوان سردار ارشد بختیاری یاد میکند(نراقی، کاشان در جنبش مشروطه ایران، ص۱۰۸)
محتوای تلگرافهای فتحالله بختیاری
محتوای تلگرافهای فتحالله بختیاری گزارش از شلیک توپ در خارج شهر و فرار نایبیان از شهر، اوضاع نایبحسین در کاشان و شکوه از نبود امکانات و پول و سوار و همچنین شکوه از قدرت گرفتن نایب حسین، آزار و اذیت مردم و جمعآوری مالیات شهر توسط وی و همکاری برخی از کاشیان با اوست. این نامهها مربوط به زمانی است که به خاطر نابسامانی اوضاع کشور نایب حسین و پسرش ماشاالله خان رفتهرفته دارای مناسب دولتی نیز شده و برخی از امورات شهر و همچنین امنیت راه یزد- کاشان به آنها محول شده و حتی مدت کوتاهی ماشاالله خان حاکم یزد میشود.( نراقی، کاشان در جنبش مشروطه ایران، ص۱۱۲-۱۱۸)
بههرحال کار آنان چنان بالا میگیرد که همین فتحالله بختیاری که درواقع برای سرکوبی و تنبیه نایبیان به کاشان مأمور شده است، یکی از دختران نایب حسین را به عقد پسرش درمیآورد و یکی از پسران نایب حسین را همراه با سوارانش به خدمت میگیرد، گر چه پسازآن نیز دائماً از وی شکایت کرده و از نفوذ وی بیمناک است.
طرفه آنکه وی در تلگرامی که به تاریخ ۱ سرطان ۱۳۳۰ به تهران مینویسد از ملاقات دو روز قبل خود با نایب حسین و پسرش ماشاالله خان در باغ فین خبر داده و از خرابی باغ اظهار نگرانی کرده و از دولت میخواهد یا دو سه هزار تومان پول در اختیارش قرار دهد تا باغ را تعمیر کند یا اینکه باغ را به مبلغ هزار تومان به وی بفروشد تا خود باغ فین را به تملک درآورده و آن را تعمیر کند.(نایبیان کاشان بر اساس اسناد، ص۱۴۰ و ۱۴۱)
تلگرافهای فتحالله پسر ثقهالسلطنه قاجاری
همانطور که بیان شد در کتاب نایبیان بر اساس اسناد تلگرافی چند در موضوع نایب حسین آمده است. در تلگرافهای آغازین که مربوط به ۱۲ و ۱۴ جمادیالاول سال ۱۳۲۸ هجری است، فتحالله نایبحسین را خطاب قرار داده و از وی میخواهد دست است شرارت برداشته و نیروهای اطراف خود را پراکنده ساخته و به تهران برود. (نایبیان کاشان بر اساس اسناد، ص۲۵-۲۷و۳۲) همچنین تلگرامی از نایب حسین که بهانهجویی کرده و از رفتن به تهران طفره میرود.(همان، ص۳۶و ۳۷)
این تاریخها قابل تطبیق با تاریخ یادگار نوشته باغ فین است که در ۲۷ جمادیالثانی ۱۳۲۹ نوشتهشده است. پرداختن دقیقتر به این موضوع مستلزم فرصت و پژوهشهای بیشتری است.
و اینک یادگارنوشته فتحالله پسر ثقه السلطنه بر دیواره ازاره شمالی شترگلوی میانی باغ فین:
«LLAH هوFATO
یادگار فقیر فتحاللهمیرزا ثقه السلطنه
صاحبمنصب رفورم به معاونت حسینعلیخان
جهت سربازان رژیمان اول از وزارت جنگ مأمور شده انشااله اسباب فراهم
آید که مسئول دولت و ملت نشده مراجعت کنم. یوم یکشنبه ۲۷ جمادیالثانی
برای گردش باین مکان شریف آمده و افسوس خراب بودن
این باغ را خوردم که چرا ویرانه شده است؟
جای مصطفیخان و نصرت اله میرزا و کیا(؟) میرزا
خالی است. قربان فقرا فتح اله صفائی ولد یحیی میرزا ثقه السلطنه
هر که آمد عمارتی نو ساخت رفت منزل بدیگری پرداخت
۱۳۲۹»
همچنین در بالای این عبارت یادگار نوشته دیگری ازاین گروه:
«یادگار عباسعلی صاحبمنصب و غلام حسین آجودان فدای دوستان
سربازان رفورم مسلحه(؟) کاشان
۲۷ جمادیالثانی۱۳۲۹»
Error: API requests are being delayed. New posts will not be retrieved for at least 5 minutes.
There may be an issue with the Instagram access token that you are using. Your server might also be unable to connect to Instagram at this time.
Click here to troubleshoot.
مرداد ۱۴, ۱۴۰۲ ۰
اعضای هیئت رئیسه سال سوم دوره...تیر ۱۰, ۱۴۰۲ ۰
اجتماع بزرگ عید غدیر در فین با...خرداد ۳۱, ۱۴۰۲ ۰
به مناسبت سالروز ازدواج حضرت علی...خرداد ۲۹, ۱۴۰۲ ۰
تیم والیبال هیئت شاهزاده علی...خرداد ۲۷, ۱۴۰۲ ۰
فیلم سینمایی «غریب» در راستای...آذر ۰۶, ۱۳۹۶ ۱۳
آبان ۲۵, ۱۳۹۵ ۰
آبان ۲۳, ۱۳۹۵ ۱
اردیبهشت ۱۶, ۱۳۹۵ ۰
بهمن ۰۸, ۱۴۰۲ ۰